خسارت معنوی ناشی از جرم در فقه و حقوق

خسارت معنوی عبارت است از: "لطمه به عواطف ، احساسات و سرمایه های معنوی(سرمایه های غیر مالی) اشخاص."خسارت معنوی ممکن است دو صورت داشته باشد.یکی آنکه،آثار آن صرفا متوجه بعد معنوی شخصیت انسان یا اشخاص حقوقی (از قبیل حیثیت،شرافت،کرامت،آزادی،شهرت تجاری و ...)،شود. و صورت دوم آنکه،علاوه بر لطمه به بعد روحانی،سبب تحقق خسارتهای مادی نیز گردد.که در هر صورت،حسب مورد باید به طریق متناسب جبران گردد. البته،ظرافت و لطافت این نوع خسارت و معنوی بودن آن،سبب تعذر ارزیابی و سنجش دقیق آن خواهد شد.در حقوق اسلامی،قواعدی نظیر قاعده"لا ضرر"مثبت لزوم جبران خسارت معنوی می باشد.که بر اساس آن ایراد هر گونه خسارت به طور مطلق(اعم از مادی و معنوی)،نهی شده است و شرع مقدس،امری را ممنوع نکرده است مگر آنکه برای آن ضمانت اجرای کیفری یا حقوقی نیز منظور نموده است،که عبارت است تنبیه و تعزیر مرتکب جرم و جبران خسارت و اعاده وضعیت متضرر به حالت سابق. بنابراین چه با استناد به قوانین موجود و یا احکام و نصوص شرعی و فقهی و نیز به حکم عقل،خسارت معنوی ناشی از جرم،باید به دو صورت مادی و غیر مادی و یا با استفاده از هر دو طریق جبران گردد.و انتخاب روش جبران و نحوه ارزیابی و تعیین میزان خسارت معنوی به روشنی و وضوح بیشتری بر عهده دادگاه قرار گیرد تا دادرس با اختیارات لازم بتواند متناسب با هر پرونده و مقتضیات مربوط به آن و استفاده از نظریات کارشناسان مربوط،حد اکثر تلاش خویش را در اجرای عدالت و تأمین انصاف بکار گیرد و حکم مقتضی را صادر کند.